Trends nieuwsbrief

Het Instituut Verantwoord Medicijngebruik (IVM) adviseert apothekers om extra aandacht te hebben voor het gebruik van SGLT-2-remmers voor patiënten met diabetes type 2 en een zeer hoog risico op hart- en vaatziekten. In 2024 is het gebruik van deze middelen circa 10% toegenomen ten opzichte van het voorgaande jaar. Desondanks lijkt er nog steeds sprake te zijn van onderbehandeling binnen deze patiëntengroep.

Volgens de herziene NHG-Standaard Obesitas kan farmacotherapie, naast een gezonde leefstijl, worden overwogen bij specifieke groepen volwassenen op basis van BMI en comorbiditeit. Mogelijke behandelingen zijn GLP-1-agonisten en naltrexon/bupropion. Semaglutide 2,4 mg lijkt effectiever dan liraglutide 3 mg en naltrexon/bupropion.

In de richtlijn Antitrombotisch beleid is een nieuwe module opgenomen over tromboseprofylaxe bij volwassenen met een maligniteit. Geadviseerd wordt tromboseprofylaxe te overwegen bij poliklinische patiënten met een solide maligniteit of maligne lymfoom en een hoog risico op veneuze trombo-embolie (Khorana score ≥2 punten) die starten met systemische kankerbehandeling en geen risicofactoren hebben voor een bloeding.

Ook is de module over tromboseprofylaxe bij kinderen met een maligniteit herzien. Er wordt nu aanbevolen om tromboseprofylaxe in specifieke gevallen te overwegen. Eerder was het advies: geef niet routinematig tromboseprofylaxe.

Tranexaminezuur is sinds kort beschikbaar als UA-geneesmiddel. Het is bedoeld voor vrouwen vanaf 15 jaar met hevige, regelmatige menstruatiebloedingen. De apotheker is verantwoordelijk voor advies en medicatiebewaking. Vanaf 1 november zijn een standaard en vragenlijst beschikbaar via de KNMP Kennisbank.

Volgens de Europese geneesmiddelenbewakingscommissie PRAC is het belangrijk om alert te zijn bij het toedienen van tranexaminezuur-injecties. Het middel dient uitsluitend intraveneus toegediend te worden. Er zijn gevallen gemeld waarbij de injectie per ongeluk intrathecaal werd toegediend. Dit leidde tot ernstige bijwerkingen zoals pijn in rug, billen en benen, insulten en hartritmestoornissen. In enkele gevallen leidde dit tot overlijden.

Sommige statinegebruikers stoppen vanwege klachten, mogelijk door het nocebo-effect. Hierbij ontstaan klachten door negatieve verwachtingen in plaats van het medicijn zelf. In n=1-studies, waarbij patiënten met een voorgeschiedenis van statinegerelateerde klachten blind worden behandeld met periodes van statine én placebo, is geen verschil in spierklachten gevonden tussen beide periodes.

Er zijn aanwijzingen dat protonpompremmers het risico op het krijgen van slokdarmkanker bij mensen met Barrett-oesofagus (Barrettslokdarm) verlaagt. Dit staat in de herziene richtlijn Barrett oesofagus. Geadviseerd wordt protonpompremmers  te overwegen als chemopreventie. Voor middelen als statines, metformine, bisfosfonaten, NSAID's en ursodeoxycholzuur, is onvoldoende bewijs als chemopreventieve behandeling bij Barrett-oesofagus -patiënten.

In totaal ontvingen bijna 4,5 miljoen mensen ruim 26 miljoen keer een product met het advies ‘heel innemen’ in 12 maanden (ong. 11%), stelt de SFK. Pantoprazol is met ong. 8,6 miljoen verstrekkingen het meest verstrekte middel dat heel moet worden ingenomen, gevolgd door colecalciferol (ong. 2,0 miljoen) en diclofenac (ong. 1,0 miljoen).

Brensocatib (Brinsupri) heeft een positief advies gekregen van de Europese geneesmiddelenbeoordelingscommissie CHMP als eerste medicijn voor niet-cystische fibrose bronchiëctasie (NCFB). Het middel is bedoeld voor patiënten vanaf 12 jaar met NCFB en minstens twee exacerbaties in het afgelopen jaar. Brensocatib remt het enzym DPP1, waardoor schadelijke neutrofiele activiteit in de longen wordt verminderd.

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) waarschuwt dat verpakkingen van Lenalidomide Mylan-capsules mogelijk beschadigd zijn waardoor los poeder in de blisterverpakking aanwezig kan zijn. Onbedoelde blootstelling aan dit poeder kan ernstige bijwerkingen veroorzaken. Zorgverleners wordt geadviseerd voorafgaand aan aflevering van bepaalde batches te controleren op gebarsten capsules of zichtbaar poeder en alleen verpakkingen zonder defect mee te geven.

De herziene richtlijn Dwarslaesierevalidatie van de Nederlandse Vereniging van Revalidatieartsen (VRA) geeft aan dat er onvoldoende wetenschappelijk bewijs is voor de effectiviteit van cannabis bij neuropathische pijn bij patiënten met een dwarslaesie. Medicinale cannabis is wel te overwegen bij mensen die toch zelfstandig gebruik willen maken van cannabis. Voor de medicamenteuze behandeling van neuropathische pijn is een behandelschema opgenomen.

Vanwege het mogelijke verhoogde risico op een veneuze trombo-embolie bij een dwarslaesie is in de richtlijn ook het antistollingsbeleid beschreven. Tromboseprofylaxe is bij bepaalde patiënten te overwegen.

Bijwerkingencentrum Lareb heeft 19 meldingen ontvangen van bijwerkingen bij het gebruik van DroomSap. Het product valt onder de levensmiddelenwetgeving en de novel food wetgeving. De gerapporteerde klachten omvatten onder andere hartkloppingen, hallucinaties, rusteloze benen, onverklaarbare intense jeuk over het gehele lichaam, duizeligheid, diarree, erectiestoornissen, tintelingen, stemmingsveranderingen en dubbelzien. Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum is tot op heden 34 keer geraadpleegd over DroomSap.

Propranolol kan trillen verminderen bij ziekte van Parkinson, zegt neuroloog Rick Helmich in het PW. Propranolol passeert de bloed-hersenbarrière en lijkt in te grijpen op hersengebieden die met tremor te maken hebben. Mensen blijken vaak geholpen met een lage dosis van 10 mg een uur voor een stressvolle gebeurtenis. De dosering kan worden opgebouwd naar 40 of 80 mg per dag. PDF

Uit steeds meer onderzoek blijkt dat neurotrope herpesvirussen, zoals het herpes zostervirus, een rol spelen in de pathogenese van dementie, staat in het Ge-Bu. Vaccinatie met het herpes zoster-vaccin lijkt bij personen van 70 tot 80 jaar effectief ter preventie of vertraging van dementie. Recent onderzoek laat zien dat vaccinatie leidt tot een 3,5% verlaagd absoluut risico (20% verlaagd relatief risico) op het ontwikkelen van dementie.

In Nederland is de vaccinatiegraad onder kinderen in de afgelopen jaren afgenomen, meldt het Centraal Bureau voor Statistiek. Uit nieuw onderzoek op basis van RIVM- en CBS-data blijkt dat de daling sterker is bij kinderen van niet-Nederlandse afkomst, kinderen die niet naar de kinderopvang gaan, kinderen van grotere gezinnen, kinderen van moeders die zelfstandig ondernemer zijn en kinderen uit huishoudens met een lager inkomen.

Volgens de NHG-Standaard Kinderen met koorts is midazolam het middel van eerste keus in geval van een langer durende convulsie bij koorts. Midazolam werkt iets sneller en is mogelijk effectiever bij het couperen van een convulsie dan diazepam, maar klaarmaken en toedienen kan meer tijd kosten. Diazepam rectaal blijft een alternatief.

De kans op langdurige klachten na een coronabesmetting is na de pandemie afgenomen. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM, uitgevoerd in het kader van de VASCO-studie. In deze studie werden twee groepen van elk ruim vijfduizend personen met elkaar vergeleken: één groep bestond uit mensen die in het najaar van 2023 een coronabesmetting doormaakten, terwijl de andere groep geen besmetting had doorgemaakt in dezelfde periode. Er was bijna geen verschil tussen de groepen.

Tussen 2019 en 2023 steeg het percentage voorschriften van hormoontherapie aan vrouwen met overgangsklachten van 52% naar 61%, aldus NIVEL. Mogelijke oorzaak hiervoor zijn meer media-aandacht voor overgangsklachten en een herziening van de NHG-Standaard De overgang. Clonidine werd juist minder vaak voorgeschreven bij overgangsklachten (van 10% in 2019 naar 5% in 2023).

Geneesmiddelen worden vaak via een Y-site in dezelfde infuuslijn toegediend. Het Laboratorium der Nederlandse Apothekers (LNA) geeft in Parenteralia VTGM op de KNMP Kennisbank adviezen over Y-site verenigbaarheden. Ongeveer 600 geneesmiddelcombinaties zijn hierop beoordeeld.

Volgens internist-oncoloog Eric Geijteman is het percentage sterfgevallen na palliatieve sedatie de afgelopen twintig jaar aanzienlijk toegenomen, zo meldt DOQ (volledige tekst beschikbaar voor abonnees). Deze stijging kent verschillende oorzaken. Zo is de vraag naar palliatieve sedatie vanuit patiënten en hun naasten toegenomen. Daarnaast wordt het leven steeds vaker beschouwd als maakbaar, evenals het naderend overlijden, waarbij men streeft naar een zo gering mogelijke last en zo min mogelijk ongemak.

In het Pharmaceutisch Weekblad worden de belangrijkste wijzigingen in de herziene NHG-Standaard Maagklachten beschreven. Onder meer de gewijzigde behandelduur voor een H. pylori-eradicatiekuur komt aan bod. Deze is verlengd naar tien dagen. Daarnaast hebben leefstijladviezen als niet-medicamenteuze interventie een meer prominente rol gekregen in de standaard. Patiënten worden geadviseerd voedingsmiddelen te vermijden die bij hen klachten geven, te stoppen met roken, alcoholgebruik te beperken en te streven naar 5-10% gewichtsverlies bij overgewicht. PW PDF

Ernstige oesofagitis komt vaak voor bij patiënten die behandeld worden met chemoradiotherapie. In een prospectieve observationele studie is onderzocht of deze bijwerking geassocieerd is met bepaalde genetische varianten bij niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC)-patiënten. De onderzoekers concluderen dat de genetische varianten genaamd single nucleotide polymorphisms (SNP’s) in OGG1, RPS6K2 en ERCC2 zijn geassocieerd met het ontwikkelen van ernstige oesofagitis.  

Ongeveer 9% van de patiënten die clopidogrel gebruiken, krijgt ook omeprazol of esomeprazol als maagbeschermer. Deze middelen kunnen de werking van clopidogrel verminderen, aldus een Doq-artikel (volledige tekst beschikbaar voor abonnees). Pantoprazol is een goed alternatief. Bij een cardiale indicatie zijn prasugrel of ticagrelor opties.

Patiënten die starten met semaglutide en metformine moeten gewaarschuwd worden voor het risico op maag-darmklachten met mogelijk ernstige gevolgen. In een casus leidde deze combinatie tot acute nierinsufficiëntie, metformine-intoxicatie en ernstige lactaatacidose. De behandelaars hadden het risico op intoxicatie en dehydratie kunnen verkleinen door de metforminedosering te verlagen of het diureticum, dat ook werd gebruikt, te stoppen. PW PDF

Antibacteriële verbandmiddelen worden niet langer aangeraden bij constitutioneel eczeem. Er is geen meerwaarde aangetoond ten opzichte van niet-antibacteriële verbandmiddelen. Dit staat in de herziene richtlijn Constitutioneel eczeem.

Artsen zouden niet-antibacteriële verbandmiddelen volgens de richtlijn alleen moeten voorschrijven bij matige tot ernstige vormen in aanvulling op de behandeling met dermatica. Dit adviseert de werkgroep op basis van positieve ervaringen met verschillende soorten verbandmiddelen als corticosteroïdsparende en jeukstillende therapie. Lees ook meer over de lokale therapie in de richtlijn.